Bouwbeschrijving om een varend Skûtsje te maken |
van "de twee gebroeders" uit Drachten U bent op pagina 5. |
Verstaging loefbijter en afsluiten mast- en vooronderluik:
Voor de verstaging van de loefbijter is gebruik gemaakt van RVS rond 1,7 m/m. De bevestigingspunten zijn gemaakt van messing busjes 3 x 2 x 14 m/m lang. De helft wordt dichtgeknepen en voorzien van een gaatje 2 m/m de andere helft is over het RVS rond geschoven en hard gesoldeerd.
Voor de bevestiging op de voorsteven is een messing busje 5 x 15 m/m met een inwendige schroefdraad van 2,5 m/m in de voorsteven gelijmd. In de schroefdraad is een RVS boutje 2,5 m/m gedraaid met in de schroefsleuf een hardgesoldeerd messing plaatje met een gaatje van 2 m/m. De halfronde verstevigingen aan weerskanten van de voorsteven zijn van eiken.
 |
 |
|
| Bij "de twee gebroeders" zijn de houten mantsjes/klûsboarden niet aangebracht maar vervangen door een halfrond gebogen versiering. Hier zijn 2 m/m gebogen messing versieringen gebruikt die aan de achterkant tot de helft vlak geslepen zijn. | Het mast- en vooronderluik zijn gemaakt van 1,5 m/m vliegtuigtriplex. |
Van roer naar balansroer.
Omdat het skûtsje met een geschaald roer niet goed reageert is van het roer een balansroer gemaakt. Hiervoor is het roer (losneembaar) naar onderen toe verlengd
waarvan een gedeelte vóór het scharnierpunt komt te liggen. Dit deel zorgt ondanks het toegenomen oppervlak voor meer balans en een geringere belasting van de roerservo.
Ook bij het verlengen van het roer worden door de modelbouwers veel verschillende materialen gebruikt. Zelf gekozen voor eiken omdat dit in het water geen gewicht toevoegt, gestroomlijnd pasgemaakt kan worden aan het huidige roer en de schroefbevestiging simpel met een messing busje als geleiding te verlijmen is.
De verlenging wordt vastgeschroefd met een speciaal boutje van 3 m/m messing. De paspen 2 m/m zorgt voor het centreren en stabiliteit,
zie ook pagina 1.
Experiment watergeleiding:
Op de foto rechts is een messing plaatje 0,8 mm op de skeg aangebracht om de ruimte die ontstaat tijdens het roer geven te dichten. De waterstroom die aan weerskanten langs de skeg stroomt wordt nu met zo min mogelijk wervelingen langs de loef en lijzijde van het roer gevoerd zodat dit beter moet functioneren. Ben benieuwd of dit zo is! Inmiddels geconstrateerd dat het roer prima werkt.
 |
 |
Roerverlenging:
|
Dekdoorgang grootzeil en overloopbevestiging aangepast:
 |
 |
De dekdoorvoer van het grootzeil 2,5 cm naar voren verplaatst omdat bij testen de lijn van grootzeil regelmatig om de helmstok kwam te zitten. |
Hulpzwaard met bulb:
Dat modelbouwers zo hun eigen idee hebben wat betreft het maken van het hulpzwaard is me wel duidelijk geworden. Er is een groot verschil aangetroffen wat betreft het gebruikte materiaal, afmetingen en bevestiging. Aan mij de keus, maak ik hem (zoals DvK) van in vleugelprofiel gebogen Zink of Aluminium, van hout, polyester of epoxy. Omdat een gebogen vleugelprofiel van zink redelijk te maken is had ik dit profiel al geruime tijd in huis en dacht dit te gaan gebruiken. Nu het zover is heb ik toch besloten om met het zinken profiel als mal een Epoxy zwaard met een 8 en 6 m/m RVS ingegoten draadeind te maken.
Hiervoor is het profiel op maat gemaakt, (430x150x100 m/m) in twee delen gesplitst en met tape beplakt voor het lossen van epoxy (foto links boven). Na gieten van de epoxy was het voorste gedeelte van "de vleugel" 18 m/m aflopend naar 2 m/m. Voordat je eventueel begint met het maken van bovenstaand epoxy zwaard kijk op pagina 7 onder verbeterpunten.
Om het Skûtsje op de waterlijn te krijgen zal a.d.h. van het totaalgewicht van het Skûtsje het loden bulbgewicht bepaald worden. Het meest gebruikte bulbgewicht ligt tussen de 3 en 4,5 kg. De getoonde bulb is op het dikste deel 50 m/m en 260 m/m lang. Om eventueel van bulb te wisselen is deze met twee RVS platkop boutjes 6 m/m onder het hulpzwaard vastgezet. Hiervoor zijn twee ronde messing busjes gemaakt, 1 van 10 x 30 m/m waarin 6 m/m draad getapt is en 1 van 12 x 30 m/m waarin een verloop van 8 naar 6 m/m getapt is. Voor het boren in lood gebruik ik gewone HSS boren. Vastlopen van de boor kan voorkomen worden door te boren met een laag toerental, de geboorde krullen regelmatig te lossen en kaars als smeermiddel te gebruiken. Zet de bulb goed vast en boor niet "uit de hand" maar bij voorkeur met een kolom boormachine. Om het z.g. "happen" tijdens boren tegen te gaan is er ook nog de mogelijkheid om de snijkanten van de boor "tegen" te slijpen. Hiervoor is natuurlijk wel enige kennis van boren slijpen noodzakelijk.
 |
 |
 |
Links de draadeindjes voor de bulbmontage |
||
Zinken mal met tape beplakt |
Mal met glasmat en epoxy |
Gereed om met epoxy vol te gieten |
 |
 |
 |
De helft van het loden bulbgewicht gegoten |
De twee delen op elkaar gesoldeerd, rond gemaakt en van bevestigingsgaten voorzien |
Resultaat met totaalgewicht van: Epoxy met draadeinden 1,0 bulb 3,5 = totaal 4,5 kg |
Handelingen voor het maken van een epoxy of polyester hulpzwaard:
1) Van zink of aluminium plaat een vleugelprofiel maken en over de lengte van het dikste deel doorzagen
2) De twee zinken maldelen voor het lossen van de epoxy afplakken met tape en aanbrengen 1e laag epoxy
3) Na uitharden nogmaals insmeren en de glasmat met een kwast erop deppen (foto midden boven)
4) RVS draadeinden pasmaken en voor de onder en bovenkant een passend messing plaatje 2 m/m maken
5) Het onderste plaatje voorzien van twee gaten met schroefdraad voor de RVS draadeinden
6) Het bovenste plaatje voorzien van twee gaten zonder schroefdraad voor de RVS draadeinden
7)
Na uitharden de twee epoxydelen van de mallen lossen en op maat van de mal maken
8)
De epoxydelen (met draadeinden en onderste plaatje) waterdicht als vleugelprofiel op elkaar bevestigen.
9) De zinken maldelen om de twee epoxy delen leggen en goed afplakken met tape (foto rechts boven)
10) Vanaf de bovenkant de holle ruimte met een zelfgemaakt gootje/trechter volgieten met epoxy
11) Het bovenste messing plaatje
op de draadeinden laten zakken tot op de aangebrachte moeren 8 en 6 m/m
12 Let erop dat het bovenste plaatje op de juiste hoogte en goed recht aangebracht is.
13) Nu maar hopen dat de mal volledig van tape voorzien is en goed los komt. In dit geval ging het prima.
Zelf ontwerpen van loden bulb en zwaardprofiel:
Helaas ben ik er pas na het maken van bovenstaande bulb en zwaard achtergekomen dat er een Pc programma "bulbcalc.exe" bestaat (Download het zipbestand "bulb calculator" via website: http://www.onemetre.net/design/bulbcalc/bulbcalc.htm) waarmee een ideale bulb ontworpen kan worden. Na installatie is het vrij eenvoudig om de parameters voor de vorm, lengte en gewicht van de gewenste bulb op te geven en uit te printen.
Groot voordeel is natuurlijk dat bij het nauwkeurig uitwerken van de tekening het gewicht en vorm gelijk goed zijn.
Bij nader inzien kon ook het vleugelprofiel van een zwaard ingevoerd worden.
Omdat de reeds gemaakte combinatie van zwaard en bulb afwijken van een ideaal ontworpen vorm zal er t.z.t. wel een nieuw zwaard met bulb gemaakt worden.
Bulb toch maar gewijzigd:
Omdat bovenstaande bulb nogal van de ideale vorm afwijkt en ik toch voor een collega bouwer een bulb moest gieten heb ik voor mezelf ook een nieuwe gegoten en bewerkt. Als basis is de bulb van de marblehead klasse gekozen omdat deze bij alle windrichtingen zijn bijzondere vaareigenschappen behoud. Om de gegoten bulb tussen de losse kop en het center op te spannen zijn de voor en achterkant (zie houten mal) nog niet afgewerkt dit doen we met de hand als de loden bulb in de juiste vorm met de kopieer methode van sleutels gemaakt is. In tegenstelling met de reeds beschreven mal is deze niet in gips maar in vuurvaste cement gegoten. Vuurvaste cement is harder en blijft beter staan. Is de mal van gips of vuurvaste cement gemaakt zorg er in ieder geval voor dat de mal bijzonder goed gedroogd is. Lood met (bijzonder weinig) vocht geeft tijdens het gieten een heftige reactie met spetterende looddelen als gevolg. Het gips of cement voor het gieten goed voorverwarmen geeft een beter resultaat.
Hieronder de gebruikte parameters in bulbcalc.exe het model geprint en gemaakt.
 |
 |
 |
|
 |
 |
Houten mal in vuurvaste cement gegoten. |
Bulb (50 x 310 mm) onder hulpzwaard gemonteerd |
Fok en grootzeil maken:
Voordat we ingaan op het maken van zeilen voor het Skûtsje wil ik een artikel laten zien waarbij op een duidelijke en simpele wijze door middel van video, foto's en een tabel modelbouw zeiltjes gemaakt worden. (klik hier)
Skûtsje zeilen maken:
In het jaarmagazine van 'it Skûtsje fan Drachten' is een artikel opgenomen met de speciaal gestelde eisen voor het maken van fok en grootzeil. Op verzoek mocht ik dit artikel op de site laten zien (klik hier)
Met hulp zeilen maken:
Met het freeware Pc programma "Sailcut CAT" is het mogelijk om zelf diverse zeiltypen te ontwerpen.
De instellingen voor twist, bolling en afmetingen zijn simpel in te voeren en als banen, lijnenplan of 3d rotatie op het scherm te zien. Via dit programma heeft DvK basismallen voor de zeilen van het Skûtsje gemaakt. Dus, om het wiel niet weer uit te vinden ben ik met mijn Skûtsje bij Dik op bezoek geweest om samen fok en grootzeil te maken.
Na een dag met zeilmateriaal, dubbelzijdig plakband en naaimachine
gestoeid te hebben zijn fok en grootzeil met soepele kunststof zeillatjes gereed.
Voor bijna alle naden en zomen is een breedte van 5 m/m aangehouden, vastgeplakt met dubbelzijdig plakband 3,5 m/m en afgewerkt met een zigzagsteek. Er is een uitzondering gemaakt voor de onderlijken van fok en grootzeil en voorlijk van het grootzeil, daarbij is een breedte van 7 m/m gebruikt.
Worden er geen karabijn- of andere haken gebruikt om de fok langs de voorstag te hijsen en daardoor het voorlijk strak te houden dan is het verstandig om een RVS staaldraad in deze zoom te gebruiken. Hiervoor is een dubbele zoom van 5 en 7 m/m gebruikt en zonder plakband met een rechte steek afgewerkt zodat de RVS staaldraad er naderhand ingeschoven kan worden. (foto rechts onder) Snij alle naden precies volgens plan en teken alle zomen nauwkeurig af, vouw en/of plak het zeil precies op de aangebrachte lijn om ongewenste bolling of bobbels te voorkomen. De zeilhoeken worden versterkt met een extra stukje zeildoek. (foto midden onder) De zeilgaatjes voor de bevestigingspunten worden met een (op dikte gemaakte) matig verwarmde naald aangebracht.
 |
 |
 |
Met mal aftekenen van de grootzeilbanen |
Met scherp mes op maat snijden van de banen |
Afplakken eerste baan met dubbelzijdig plakband 3,5 m/m |
 |
 |
 |
Na afplakken stikken van de naden |
Vastplakken zeillatje, plus voorbeeld van een versterkte hoek |
Dubbele zoom voorlijk fok. Stikken zonder plakband! |
Bevestigen grootzeil:
Het grootzeil wordt aan de bovenkant met een lijn in de sponning van de gaffel gevlochten. Aan het voorlijk zijn afhankelijk van de zeilhoogte 6 tot 9 stuks rakbanden of stroppen bevestigd. Deze rakbanden of stroppen zijn aan één kant aan het voorlijk bevestigd. Hiervoor zijn in de zoom van het voorlijk zeilringen van 2 m/m aangebracht. De andere kant wordt "met de zon mee" rond de mast geslagen om hem b.v. met RVS karabijnhaakjes op de eronder liggende zeilring te verbinden. Voor een betere geleiding zijn de stroppen voorzien van houten kralen 4 m/m, de z.g. "kloten". Onderaan het voorlijk zit de halshoek hieraan komt het z.g. halstakeltje deze bestaat bij "de twee gebroeders" uit één tweeschijfs en twee eenschijfs blokken. Het tweeschijfsblok is met een haak aan de halshoek bevestigd de twee eenschijfs blokken worden op twee ogen op het dek tussen masthouder en luikenkap bevestigd.
Bevestigen Fok:
De fok wordt over het algemeen met karabijnhaken aan de voorstag bevestigd. Bij het merendeel van de modelbouwers is de zoom van het voorlijk voorzien van een RVS gevlochten staaldraad. Deze zorgt voor het strak houden van het voorlijk en is aan de onderkant met een haakje (e.v.t. met draaipunt) op de loefbijter bevestigd. De fokkeval is met een eenschijfsblok op de 2e hanepoot vastgezet en laat het voorlijk langs de RVS staaldraad schuiven zodat er meer of minder spanning op het voorlijk gezet kan worden. De fokkeschoot is met twee tweeschijfs blokken (waarvan een met hakkeblok) via een ring met de overloop verbonden.